Het Rudolph Dier Instituut (voorheen: Gerson Instituut) verzorgt de GGU-collegereeks Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen”. Deze zal worden gehouden te Deventer op zaterdagmiddagen, te beginnen op 22 februari 2025.  

Duizend jaar geleden, in 1024, werd de wiskundige annex bisschop Adelbold van Utrecht (1010-1026) bekleed met wereldlijke macht door keizer Hendrik II, die hem de grafelijke rechten toekende over Drenthe en Teisterbant. Dit zou het begin worden van het prins-bisdom Utrecht, dat meer dan vijf eeuwen zou bestaan (tot 1528). Het heeft ook een blijvende invloed op Deventer gehad, dat een eeuw eerder onder Radboud bisschopszetel was geweest, en nadien reservezetel van de bisschoppen van Utrecht. Vanaf nu kon Deventer zich ontwikkelen tot bestuurlijk centrum van een groot gebied (Oversticht), en tot de met afstand voornaamste plaats van noord-oost Nederland, inclusief een eigen munt.

In 2024 werden in het hart van Deventer de fundamenten van het bisschopshof gedeeltelijk opgegraven, nadat in 2022 een deel van het aangrenzende proosdijhof werd blootgelegd, waarvan de omvang groter was dan aanvankelijk gedacht. Deze archeologische activiteiten herinneren ons aan de bloeitijd van Deventer: de middeleeuwen, de tijd van proosten en kapittels, van priorijen en bedelorden, maar ook van razende roofridders, standvastige stadsbestuurders, kapitaalkrachtige kooplieden, grote geleerden, dappere dames en moderne devoten. 

Onder de naam Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen” worden diverse aspecten van het leven in de middeleeuwse stad belicht. In de Middeleeuwen ontstane fenomenen blijken niet zelden tot in het heden door te werken, denk maar aan muziek, taal en bouwkunst, maar ook aan zorg, onderwijs en verantwoord bestuur. Deze reeks toont aan dat het niet terecht is de term ‘middeleeuws’ gelijk te stellen aan ‘achterlijk’ of ‘barbaars’. Eminente sprekers zijn uitgenodigd om over hun deelgebied te komen vertellen.

De afleveringen zijn zowel los als in een collegereeks te volgen, en zijn bestemd voor een breed geïnteresseerd publiek. Alleen wie de hele reeks van zeven colleges heeft gevolgd, kan aan het einde een certificaat krijgen. 

De plaats van handeling te Deventer wordt per keer aan de cursisten meegedeeld en ook op deze site bekend gemaakt. Het tijdstip is steeds op zaterdag van 15:15 tot 17:15 uur, inclusief een pauze (inloop vanaf 14:45 uur). Het collegegeld bedraagt 140 euro voor de hele reeks; jongeren en studenten tot 30 jaar betalen 70 euro. Het bijwonen van een losse lezing kost 30 euro (studententarief 15 euro). Betaling kan hier via de WEBWINKEL of contant aan de kas. Zonder ‘abonnement’ is opgave op de donderdag voor aanvang van de desbetreffende lezing verplicht; dit kan uitsluitend door te mailen naar info@geertgrote.nl .

Programma:

22-02-2025: Bestuurlijke verantwoording op het feest van St. Petrus’ Stoel. Over de Deventer oorsprong van goed democratisch bestuur, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

08-03-2025: Gasthuizen, zieken en zusters. Over de oorsprong van de zorg, door Clemens Hogenstijn. Locatie: Menstraat 17.

22-03-2025: Kapittelscholen en universiteiten. Over middeleeuwse geletterdheid, geleerdheid en de wortels van de wetenschap, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

05-04-2025: Het gebruik van geld in de Middeleeuwen; inkomsten, uitgaven en koopkracht, door Arjan Evers. Locatie: Menstraat 17. Voor meer informatie over deze lezing, zie Onze Nieuwsbrief, Extra Bulletin.

03-05-2025: Nederlands Gregoriaans – een muzikale traditie van heinde, verre… en Deventer, door Rens Tienstra

10-05-2025: Schriftcultuur. Over oorsprong en bloei van de Deventer boekproductie in de Middeleeuwen, door Suzan Folkerts 

24-05-2025: Vrouwen in de Middeleeuwen; huwelijkspolitiek, hoofse liefde, huwelijk en overspel, door Gregor Dijkhuis 

Op 4 januari 2025 overleed thuis in Exmorra op 80-jarige leeftijd de oud-launiaan Willem Maarten (Wim) van Asselt. Hij kwam ter wereld te Wommels op Hervormingsdag in 1944 als buitenechtelijk kind van een dominee – wat in dit Friese dorp toen voor de nodige beroering zorgde. Hij zou een avontuurlijk leven gaan leiden, waarbij hij zich nooit lang aan een post kon binden. Door zelfstudie ontwikkelde hij zich echter tot een erudiet kenner van zowel kunst als theologie en filosofie.

Toen Wim van Asselt eind jaren negentig als vrijwilliger kennis maakte met het Rudolf von Laun Instituut voor Toegepaste Metafysica te Leeuwarden met zijn toen almaar groeiende filosofische bibliotheek in het Titus Brandsmahuis naast de St.Bonifatiuskerk, was dat voor hem een Fundgrube.

Zijn “dominee-DNA” kwam hier goed van pas: hij ‘preekte’ graag voor een publiek en verzorgde voor het instituut collegereeksen over met name joodse denkers als Spinoza, Buber en Levinas, waaruit zijn grote belezenheid bleek. Vanaf 2001 kreeg hij er een zgn. I/D-baan.

Voor het dagelijks reilen en zeilen van het Instituut was Wim van Asselt een drijvende kracht, niet in de laatste plaats door zijn praktische kwaliteiten en zijn tomeloze energie. Hij wist hoe een moker te hanteren, maar ook hoe een bus te besturen om boeken uit binnen- of buitenland op te halen. Ook zou hij vanaf 2002 helpen met het opzetten van zowel ‘De Nachtuil’, een jaarlijks filosofisch-culinair symposium in het kader van de Nacht van de Filosofie (in april, de Maand van de Filosofie) als met de ‘Von Laun Lezing’ (ter markering van de openingsdag van het instituut op 3 november).

Inhoudelijk ontwikkelde Van Asselt zich binnen het instituut tot tegenspeler van de directie. De volkomen metafysisch ingestelde directeur Jeroen Buve kon zich met zijn trouwe steun en toeverlaat Marten Nap bij tijd en wijle geweldig ergeren aan de al even eigenzinnig ingestelde Wim van Asselt. Ook Buve was er de man niet naar om scherpe confrontaties uit de weg te gaan. Doordat een bepaald soort charme en optimisme beide heren niet ontzegd kon worden, werden de tegenstellingen op den duur gecultiveerd, waardoor de positie van Van Asselt het karakter kreeg van “Her Majesty’s most loyal opposition”. Hiermee werd aan de grondgedachte van het instituut (de dubbele waarheid) recht gedaan.

“Werkzaam bij een kleine organisatie, die bovendien nog in haar pioniersfase verkeerde  – zeg maar de oer-GGU – hadden we allen het voorrecht, onze werkzaamheden naar eigen aard en inzicht vorm te kunnen geven”, aldus oud-medewerker Jaap van Exter terugblikkend. “In de aparte microkosmos van het Von Laun Instituut, waar ieder zich op zijn eigen(zinnige) wijze deed gelden, bracht Wims aanwezigheid in mijn beleving altijd een sfeer van opgewektheid. Ik heb hem als een fijne collega ervaren, met wie je goede, diep- en minder diepgaande gesprekken kon voeren, verlicht met de nodige humor. Toen het Instituut hem eind maart 2004 wegens financiële krapte niet langer in dienst kon houden, liet hij er dan ook een leegte achter.”

Niettemin kon ook daarna nog een beroep op Wim worden gedaan voor hand- en spandiensten. In 2006 vond de laatste grote klus plaats: de verhuizing van het instituut met bibliotheek van Leeuwarden naar Deventer. Wim van Asselt heeft, gewapend met zijn Ausdauer en groot rijbewijs, deze enorme logistieke operatie met verve geleid.

Weliswaar werd in 2020 longkanker bij hem geconstateerd, maar door zijn sterke gestel heeft hij er tot en met Kerstmis 2024 goed mee kunnen leven.

Gedurende deze laatste periode was Wim van Asselt intensief bezig met het onderzoeken en vastleggen van zijn bevindingen betreffende de Biblia Sacra van Salvador Dalí. Tekenend voor hem was dat hij, toen hij zijn einde voelde naderen, twee dagen voor zijn overlijden nog een stuk voor zijn uitvaart wilde schrijven, om vervolgens te constateren dat dit niet meer ging.

Namens het Rudolf von Laun Instituut heeft Sybrand Buve op 9 januari 2025 afscheid genomen van Wim van Asselt, die op bed in zijn woonkamer lag opgebaard in zijn huis achter de dorpskerk onder een heldere sterrenhemel. De condoleances zijn overgebracht aan Gea Meester, die de laatste twintig jaar zijn levensgezellin was.

Wim van Asselt was tweemaal getrouwd en gescheiden. Uit zijn tweede huwelijk had hij een dochter, Maaike.

“Wim van Asselt was een echte vrijbuiter en een goed mens”, aldus Buve. “Hij is van grote betekenis geweest voor het instituut als voorloper van de GGU in de ‘Friese oertijd’. We zijn hem veel dank verschuldigd.”

Onder de titel “Oude en nieuwe bedreigingen van gedachtevrijheid en democratie” houdt Paul Cliteur op zaterdag 9 november de Von Launlezing 2024 in de Fermerie te Deventer.

In art. 18 van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (1948) vinden we de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst neergelegd. Deze is overgenomen in art. 9 van het Europees mensenrechtenverdrag (EVRM).
Hoewel verdragsrechtelijk gewaarborgd is historisch gezien deze vrijheid echter altijd zeer omstreden geweest. De vrijheid van gedachte kent vele pogingen die te onderdrukken met geweld en intimidatie.
Paul Cliteur licht dit toe aan de hand van grote denkers uit het verleden, zoals Geert Grote, Spinoza, Koerbagh, maar ook … Theo van Gogh († 2 november 2004) en Ayaan Hirsi Ali.

Prof. dr. P.B. (Paul) Cliteur (Amsterdam, 1955) is em. hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden.
Met de Von-Launlezing of Lectio Launiana wordt jaarlijks de opening van het Rudolf von Laun Instituut voor politieke filosofie in 1995 gemarkeerd.

Locatie: De Fermerie, Muggeplein 9, 7411 NW Deventer
Datum: zaterdag 9 november 2024 om 15 uur (zaal open 14.30 uur)
Entree: gratis; reserveren via de Geert Grote Universiteit (GGU) voor 5 november is verplicht. Plaatsen worden vergeven op volgorde van binnenkomst van de aanmeldingen via info@geertgrote.nl

Met de Geert Grote Lezing 2024: “Drie Biografen” markeert de GGU op 20 augustus de 640e sterfdag van haar naamgever, Geert Grote (1340-1384). De lezing wordt gehouden door Fokkelien von Meyenfeldt en gaat over de drie oudste, bij naam bekende biografen van Geert Grote: Rudolph Dier, Petrus Horn en Thomas a Kempis. 

Plaats: Geert Groote Huis (GGH), Lamme van Dieseplein 4, Deventer

http://www.geertgrootehuis.nl/contact/

Tijd: dinsdag 20 augustus 2024 van 15 tot 17 uur, D.V.
Entree: 10 euro p.p. / studenten tot 27 jaar half geld
Reserveren: mailtje sturen naar info@geertgrote.nl of ga direct naar de webwinkel die u HIER vindt.

De bekende reformatorische denker Dr. Bart Jan Spruyt houdt de Von Launlezing 2023. Deze vindt plaats in het Penninckshuis te Deventer op vrijdag 3 november 2023 om 19.30 uur, D.V. De lezing staat in het teken van het 400e geboortejaar van Pascal. De titel luidt: “Het ambt als misverstand. De politieke filosofie van Blaise Pascal (1623-1662)”. Nadere informatie volgt later.

Op 29 juni 2023 (dies GGU) is Wijhenaar Gerard Busch (81), hoofd van de Universitaire Boekbinderij, benoemd tot medewerker van verdienste. Dit gebeurde tijdens een besloten plechtigheid in de Proosdijtuin, waarbij Gerard en zijn vrouw Hannie werden toegesproken door de universiteitssecretaris. Busch, oud-docent Nederlands aan het Thomas a Kempis College te Zwolle, leerde het boekbindersvak van de monniken in de oude Abdij Sion te Diepenveen. In 2011 richtte hij de boekbinderij binnen de GGU op, destijds nog in de Hofstraat. In de loop der jaren leidde hij mensen op die naderhand als vrijwilliger actief bleven: Linda van Oostrom-Garritsen, Joop Soesbergen en Agnes van Noort. Samen hebben zij vele honderden boeken van de bibliotheek, maar ook van externe partijen, gerestaureerd. Als boekbinderscollectief hebben zij de Nap-Nap 2023 toegekend gekregen, de interne GGU-vrijwilligersprijs.

Universiteitsarchivaris Herman Starink kwam nog met een verrassing: een origineel exemplaar van het Overijsselsch Dagblad over de apostolisch vicaris in Noorwegen, Mgr. Jan Olav Smit (1883-1972), een  Deventenaar met een kleurrijk leven, die ondermeer een moordaanslag overleefde, en die precies 101 jaar geleden tot bisschop werd gewijd (29 juni 1922). Hierover valt binnenkort meer te lezen in De Nieuwe Merkuur. 

Nauwelijks was de GGU bekomen van het overlijden van haar honorair fellow Prof. mr A.Q.C. Tak, of een andere honorair fellow gaf de pijp aan Maarten: Mr. ir. G.F.J. (Godfried) Kruijtzer, Hon.FRLI (1939-2023).

Kruijtzer, alumnus van de universiteiten van Leiden en Delft en van King’s College London, was oud-docent Wis- en Bouwkunde aan de TU Delft, die onderzoek deed naar de gulden snede en de relatie tussen wiskunde, harmonieleer en mystiek. In zijn werk Ruimte en Getal. Het plastische getal en het gulden-snedegetal: wiskunde in de bouwkunde en bouwkunde in de wiskunde (Amsterdam 1998) ontrafelde hij de wiskundige theorie achter de architectuur van Dom Hans van der Laan OSB (1904-1991). 

Naast vele artikelen en zelfstandige publicaties leverde hij ook een bijdrage aan Liber Universitatis van J.D.J. Buve (Deventer 2014). Kruijtzer zag ondermeer een verband tussen de filosofische theorie van de veritas duplex en de intuïtionistische wiskunde van L.E.J. Brouwer (1881-1966). In 2015 werd hij benoemd tot honorair fellow van het Rudolf von Laun Instituut. De GGU was vertegenwoordigd bij de uitvaart in de kapel van Begraafplaats St. Petrus Banden te Den Haag op 24 april 2023. De uitvaart werd geleid door Mgr. Ad van der Helm, de bekende Haagse deken. Een uitgebreide necrologie kunt u aantreffen in de volgende Nieuwe Merkuur.

Het is weer mogelijk een bezoek te brengen aan de Proosdij van Deventer, het oudste stenen woonhuis van Nederland, waarin het Universitair Kapittel Geert Grote (bestuurscentrum van o.a. GGU en DUP) zetelt. De begane grond is ingericht als mini-expositie, gewijd aan de geschiedenis van de Proosdij en haar bewoners in de afgelopen negen eeuwen.

Hoe dat allemaal kan, leest u in de nieuwe folder, waarvan u de digitale versie HIER van onze webpagina af kunt laden.

———————–

Individueel bezoek zonder afspraak
Elke zaterdagmiddag staat de deur van de Proosdij open van 13 tot 14 uur.
Aansluitend wordt vaak de mogelijkheid tot deelname aan een rondleiding geboden.

• Het is ook mogelijk een kort bezoek aan de begane grond te brengen in het kader van een rondleiding van de VVV (www.deventer.info) of het GGH (www.geertgrootehuis.nl). Men kan zich daarvoor wenden tot een van deze organisaties.

• Rondleidingen voor kleine groepen op afspraak
Als u met een groepje van minimaal 3 en maximaal 12 personen bent, kunt u op een ander tijdstip een rondleiding door huis en stad boeken. Deze duurt ca. anderhalf uur.

AFSPRAAK MAKEN

Stuurt u een bericht met uw contactgegevens en de gewenste datum naar info@geertgrote.nl, dan wordt er z.s.m. contact met u opgenomen om afspraken te maken.

Kosten:
Entree Proosdij: €1 p.p.
Rondleiding: €10 p.p. (incl. kopje koffie/thee)
Scholieren/studenten (tot 27 jaar): €5 p.p.
Kinderen t/m 12 jaar: gratis (mits begeleid)

De Proosdij • Sandrasteeg 8 • 7411 KS Deventer

Bij de GGU vechten droefenis en dankbaarheid om voorrang bij het vernemen van het heengaan van Prof. mr. A.Q.C. (Antonius Quirinus Cornelis, kortweg ‘Twan’) Tak (80) op dinsdag 24 januari 2023.

“Professor Tak heeft veel betekend voor de GGU. Met name heeft hij een ongeëvenaarde krachtinspanning verricht om de binnen het Rudolf von Laun Instituut ontwikkelde filosofische theorie van de veritas duplex (dubbele waarheid) toe te passen in zijn discipline, de rechtswetenschap. Zijn optredens en publicaties van de afgelopen tien jaar getuigen daarvan. Voor zijn moed als pionier zijn we hem blijvend dank verschuldigd,” aldus waarnemend secretaris Sybrand Buve.

Tak was hoogleraar in het Recht, in het bijzonder in het Staatsrecht en het Bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht. Hij geldt als stichter van de Maastrichtse School. Daarnaast was Tak, die zijn onafhankelijkheid koesterde en verder nergens lid van was, 27 jaar lang raadsheer bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB) te Utrecht. In 2011 hing hij zijn toga aan de wilgen uit protest tegen de werking van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), waarin hij steeds meer een bedreiging van de democratische rechtsstaat zag.
Met Tak verliest Nederland een van zijn grootste kenners én criticasters van het bestuursprocesrecht, gevreesd door Raad van State en Kabinet. Onvermoeibaar nam hij het op voor burgers die dreigden te worden vermalen in het systeem.

Prof. Tak heeft verschillende malen opgetreden bij de GGU, als eerste bij de cyclus over ‘Vertrouwen’ (2011/12). Ook hield hij de Von Launlezing 2013 en was hij hoofdgast bij het Juridisch Symposium van de GGU in 2017. Daarnaast was hij van grote betekenis als juridisch adviseur en stimulator op de achtergrond.

Tak noemde GGU-grondlegger Jeroen Buve in Het Nederlands Bestuursprocesrecht (2014) “de grootste Nederlandse filosoof van deze tijd”. Op zijn sterfbed benoemde Buve Tak tot ‘Honorair Fellow van het Rudolf von Laun Instituut’ (Hon.FRLI), een zeldzaam bewijs van erkentelijkheid voor wetenschappelijke inzet, dat door Tak werd gekoesterd.

Een zichtbaar geroerde Tak was een van de sprekers bij de uitvaart van Buve in 2017. Een jaar later nam hij samen met zijn Leidse collega Paul Cliteur en de Belgische filosoof Koenraad Elst de eerste exemplaren van Buve’s memoires in ontvangst. 

Op 25 december 2022 mocht Tak zijn tachtigste verjaardag vieren, naar aanleiding waarvan De Nieuwe Merkuur een interview met hem hield, waarvan fragmenten elders op deze site te vinden zijn. Een uitgebreid In Memoriam van Prof. mr. A.Q.C. Tak, Hon.FRLI (1942-2023) zal verschijnen in De Nieuwe Merkuur. De Deventer Universitaire Pers werkt aan een herziene uitgave van zijn boeken Democratisch manifest en Democratie in relatie tot recht en politiek.

Deventer, 27 januari 2023