Nieuwsbrief Extra Bulletin 18 mei 2025

Op zaterdag 24 mei om 15:15 uur vindt de zevende en laatste lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Vrouwen in de Middeleeuwen: huwelijkspolitiek, hoofse liefde, huwelijk en overspel”.
In de middeleeuwse mannenwereld spelen vrouwen veelal een ondergeschikte rol. Soms lijkt het alsof zij alleen op de achtergrond aanwezig zijn. Maar dat is beslist niet zo….
De laatste lezing van Capita Selecta van dit seizoen begint met een bezinning op de doorgaans weinig benijdenswaardige positie van vrouwen in de Middeleeuwen. Maar daarna maakt u kennis met een stoet aan fascinerende vrouwen, die op verschillende manieren de geschiedenis vorm hebben gegeven. Krachtige, zelfbewuste vrouwen, die een hoofdrol spelen op politiek, godsdienstig, cultureel/sociaal gebied en die een belangrijk stempel drukken op hun tijd. Sterke, kleurrijke vrouwen die voor en achter de schermen een veel grotere rol spelen dan hen doorgaans wordt toegedicht. Maar ja, de geschiedenis is dan ook vooral door mannen geschreven.

Gregor Dijkhuis (Haaksbergen, 1953) studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en was werkzaam als schoolleider in het voortgezet onderwijs. Sindsdien legt hij zich toe op de geschiedenis van de Hoge Middeleeuwen. De vaak onderbelichte aandacht voor vrouwen in de Middeleeuwen vormde de aanleiding voor het schrijven van Het Leven van Mathilde (2024) over markgravin Mathilde van Toscane. Eerder verschenen van zijn hand De Middeleeuwse Zomer (2021) en Stupor Mundi, Kroniek van een eigenzinnige keizer (2015). Zie ook zijn website Stupor Mundi.

Plaats:
Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS).

Tijd en aanmelden:
zaterdag 24 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Kosten: € 30. Aanmelden kan hier.

Nieuwsbrief Extra Bulletin 8 mei 2025

Op zaterdag 10 mei om 15:15 uur vindt de zesde lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Schriftcultuur. Over oorsprong en bloei van de Deventer boekproductie in de Middeleeuwen”.
Dit college gaat over boekproductie en boekcultuur in middeleeuws Deventer. In de eerste plaats behandelen we de verschriftelijking van de stedelijke samenleving in de volle middeleeuwen. De stedelijke administratie, kerkelijke bestuurscentra en de burgerij maakten alle gebruik van het schrift. Daarnaast ontwikkelde zich rond de religieuze instellingen een boek- en leescultuur. De moderne devotie was vanaf het eind van de 14e eeuw een katalysator hiervan. Moderne devoten stimuleerden het schrijven, vertalen en lezen van teksten in brede kring. Aan het eind van de 15e eeuw werd bovendien het humanisme aan de Latijnse school geïntroduceerd. De zoektocht naar geleerde teksten en de introductie van de handdrukpers dreef de Deventer boekproductie tot grote hoogten..

Suzan Folkerts is gespecialiseerd in boekproductie en leescultuur in de late middeleeuwen. Zij promoveerde in 2010 aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de middeleeuwse overlevering van 13e-eeuwse heiligenlevens. Daarna werkte zij als postdoconderzoeker bij dezelfde universiteit aan een project over lezers van Middelnederlandse Bijbelvertalingen. Voor haar project ‘From monastery to marketplace. Towards a new history of New Testament translations and urban religious culture in the Low Countries (c. 1450–1540)’ ontving zij in 2013 een Veni-subsidie van NWO. Sinds 2017 werkt zij als conservator van de Athenaeumbibliotheek Deventer. In 2023 verkreeg zij een fellowship van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en de Bibliographical Society of America voor haar onderzoek naar middeleeuwse handschriftenproductie in Deventer.

Plaats:
Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS)

Tijd en aanmelden:
zaterdag 10 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Kosten: € 30. Aanmelden kan hier.

Nieuwsbrief Extra Bulletin 30 april 2025

Op zaterdag 3 mei om 15:15 uur vindt de vijfde lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Nederlands gregoriaans – Een muzikale traditie van heinde, verre… en Deventer”, door Rens Tienstra.
Het gregoriaans als repertoire is een eeuwigheid, vervat in vele ogenblikken. Een internationaal gedeeld repertoire, waar iedere generatie en regio een eigen interpretatie aan gaf. Tijdens deze lezing schetst Rens Tienstra een beeld van het gregoriaans in (bij velen onbekende) Nederlandse zangboeken. In het bijzonder wordt de grote collectie gregoriaanse gezangen voor Lebuïnus besproken, als voorbeeld van Laaglandse compositie. Het repertoire wordt niet enkel besproken, maar met het publiek al zingende verkend.

Rens Tienstra is actief als componist, dirigent, orkestrator, musicoloog, docent en programmeur. Zijn praktijk omvat de volle rijkdom van de muziekgeschiedenis, van de oudst bekende muzieknotaties tot wereldpremières. Tienstra studeerde achtereenvolgens Orkestdirectie, Compositie en Kerkmuziek aan het Conservatorium van Amsterdam (Master of Music), Musicologie aan de Universiteit van Birmingham (Master of Arts) en promoveerde magna cum laude tot doctor in de Muziekwetenschap aan de Folkwang-Universität te Essen. Als dirigent leidt hij o.a. de Schola Cantorum Amsterdam, Toonkunstkoor Leiden en Schola Gregoriana Noordwijk en als artistiek leider het Nederlands Gregoriaans Festival in Den Bosch. Als musicoloog heeft hij reeds acht boeken en vele artikelen op zijn naam staan, waaronder enkele belangrijke studies naar het gregoriaans en de ontdekking van een volledige collectie middeleeuwse gezangen. Als veelgevraagd docent, lector en workshopleider geeft hij colleges, workshops en scratches in allerhande muzikale onderwerpen in binnen- en buitenland. Hij doceert Muziektheoretische vakken op het Conservatorium van Utrecht.Plaats:

Plaats:
Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS)

Tijd en aanmelden:
zaterdag 3 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Aanmelden kan hier.

Het Rudolph Dier Instituut (voorheen: Gerson Instituut) verzorgt de GGU-collegereeks Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen”. Deze zal worden gehouden te Deventer op zaterdagmiddagen, te beginnen op 22 februari 2025.  

Duizend jaar geleden, in 1024, werd de wiskundige annex bisschop Adelbold van Utrecht (1010-1026) bekleed met wereldlijke macht door keizer Hendrik II, die hem de grafelijke rechten toekende over Drenthe en Teisterbant. Dit zou het begin worden van het prins-bisdom Utrecht, dat meer dan vijf eeuwen zou bestaan (tot 1528). Het heeft ook een blijvende invloed op Deventer gehad, dat een eeuw eerder onder Radboud bisschopszetel was geweest, en nadien reservezetel van de bisschoppen van Utrecht. Vanaf nu kon Deventer zich ontwikkelen tot bestuurlijk centrum van een groot gebied (Oversticht), en tot de met afstand voornaamste plaats van noord-oost Nederland, inclusief een eigen munt.

In 2024 werden in het hart van Deventer de fundamenten van het bisschopshof gedeeltelijk opgegraven, nadat in 2022 een deel van het aangrenzende proosdijhof werd blootgelegd, waarvan de omvang groter was dan aanvankelijk gedacht. Deze archeologische activiteiten herinneren ons aan de bloeitijd van Deventer: de middeleeuwen, de tijd van proosten en kapittels, van priorijen en bedelorden, maar ook van razende roofridders, standvastige stadsbestuurders, kapitaalkrachtige kooplieden, grote geleerden, dappere dames en moderne devoten. 

Onder de naam Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen” worden diverse aspecten van het leven in de middeleeuwse stad belicht. In de Middeleeuwen ontstane fenomenen blijken niet zelden tot in het heden door te werken, denk maar aan muziek, taal en bouwkunst, maar ook aan zorg, onderwijs en verantwoord bestuur. Deze reeks toont aan dat het niet terecht is de term ‘middeleeuws’ gelijk te stellen aan ‘achterlijk’ of ‘barbaars’. Eminente sprekers zijn uitgenodigd om over hun deelgebied te komen vertellen.

De afleveringen zijn zowel los als in een collegereeks te volgen, en zijn bestemd voor een breed geïnteresseerd publiek. Alleen wie de hele reeks van zeven colleges heeft gevolgd, kan aan het einde een certificaat krijgen. 

De plaats van handeling te Deventer wordt per keer aan de cursisten meegedeeld en ook op deze site bekend gemaakt. Het tijdstip is steeds op zaterdag van 15:15 tot 17:15 uur, inclusief een pauze (inloop vanaf 14:45 uur). Het collegegeld bedraagt 140 euro voor de hele reeks; jongeren en studenten tot 30 jaar betalen 70 euro. Het bijwonen van een losse lezing kost 30 euro (studententarief 15 euro). Betaling kan hier via de WEBWINKEL of contant aan de kas. Zonder ‘abonnement’ is opgave op de donderdag voor aanvang van de desbetreffende lezing verplicht; dit kan uitsluitend door te mailen naar info@geertgrote.nl .

Programma:

22-02-2025: Bestuurlijke verantwoording op het feest van St. Petrus’ Stoel. Over de Deventer oorsprong van goed democratisch bestuur, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

08-03-2025: Gasthuizen, zieken en zusters. Over de oorsprong van de zorg, door Clemens Hogenstijn. Locatie: Menstraat 17.

22-03-2025: Kapittelscholen en universiteiten. Over middeleeuwse geletterdheid, geleerdheid en de wortels van de wetenschap, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

05-04-2025: Het gebruik van geld in de Middeleeuwen; inkomsten, uitgaven en koopkracht, door Arjan Evers. Locatie: Menstraat 17. Voor meer informatie over deze lezing, zie Onze Nieuwsbrief, Extra Bulletin.

03-05-2025: Nederlands Gregoriaans – een muzikale traditie van heinde, verre… en Deventer, door Rens Tienstra. Locatie: Menstraat 17. Zie voor meer informatie onze Nieuwsbrief Extra Bulletin 30 april, bovenaan op deze site.

10-05-2025: Schriftcultuur. Over oorsprong en bloei van de Deventer boekproductie in de Middeleeuwen, door Suzan Folkerts. Locatie: Menstraat 17. Zie voor meer informatie onze Nieuwsbrief Extra Bulletin 8 mei, bovenaan op deze site.

24-05-2025: Vrouwen in de Middeleeuwen; huwelijkspolitiek, hoofse liefde, huwelijk en overspel, door Gregor Dijkhuis. Locatie: Menstraat 17.