Berichten

  • De Verlichte Middeleeuwen: Laatste lezing, VII, op 24 mei

    Nieuwsbrief Extra Bulletin 18 mei 2025

    Op zaterdag 24 mei om 15:15 uur vindt de zevende en laatste lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Vrouwen in de Middeleeuwen: huwelijkspolitiek, hoofse liefde, huwelijk en overspel”.
    In de middeleeuwse mannenwereld spelen vrouwen veelal een ondergeschikte rol. Soms lijkt het alsof zij alleen op de achtergrond aanwezig zijn. Maar dat is beslist niet zo….
    De laatste lezing van Capita Selecta van dit seizoen begint met een bezinning op de doorgaans weinig benijdenswaardige positie van vrouwen in de Middeleeuwen. Maar daarna maakt u kennis met een stoet aan fascinerende vrouwen, die op verschillende manieren de geschiedenis vorm hebben gegeven. Krachtige, zelfbewuste vrouwen, die een hoofdrol spelen op politiek, godsdienstig, cultureel/sociaal gebied en die een belangrijk stempel drukken op hun tijd. Sterke, kleurrijke vrouwen die voor en achter de schermen een veel grotere rol spelen dan hen doorgaans wordt toegedicht. Maar ja, de geschiedenis is dan ook vooral door mannen geschreven.

    Gregor Dijkhuis (Haaksbergen, 1953) studeerde aan de Universiteit van Amsterdam en was werkzaam als schoolleider in het voortgezet onderwijs. Sindsdien legt hij zich toe op de geschiedenis van de Hoge Middeleeuwen. De vaak onderbelichte aandacht voor vrouwen in de Middeleeuwen vormde de aanleiding voor het schrijven van Het Leven van Mathilde (2024) over markgravin Mathilde van Toscane. Eerder verschenen van zijn hand De Middeleeuwse Zomer (2021) en Stupor Mundi, Kroniek van een eigenzinnige keizer (2015). Zie ook zijn website Stupor Mundi.

    Plaats:
    Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS).

    Tijd en aanmelden:
    zaterdag 24 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Kosten: € 30. Aanmelden kan hier.




  • De Verlichte Middeleeuwen Lezing VI, 10 mei as.

    Nieuwsbrief Extra Bulletin 8 mei 2025

    Op zaterdag 10 mei om 15:15 uur vindt de zesde lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Schriftcultuur. Over oorsprong en bloei van de Deventer boekproductie in de Middeleeuwen”.
    Dit college gaat over boekproductie en boekcultuur in middeleeuws Deventer. In de eerste plaats behandelen we de verschriftelijking van de stedelijke samenleving in de volle middeleeuwen. De stedelijke administratie, kerkelijke bestuurscentra en de burgerij maakten alle gebruik van het schrift. Daarnaast ontwikkelde zich rond de religieuze instellingen een boek- en leescultuur. De moderne devotie was vanaf het eind van de 14e eeuw een katalysator hiervan. Moderne devoten stimuleerden het schrijven, vertalen en lezen van teksten in brede kring. Aan het eind van de 15e eeuw werd bovendien het humanisme aan de Latijnse school geïntroduceerd. De zoektocht naar geleerde teksten en de introductie van de handdrukpers dreef de Deventer boekproductie tot grote hoogten..

    Suzan Folkerts is gespecialiseerd in boekproductie en leescultuur in de late middeleeuwen. Zij promoveerde in 2010 aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de middeleeuwse overlevering van 13e-eeuwse heiligenlevens. Daarna werkte zij als postdoconderzoeker bij dezelfde universiteit aan een project over lezers van Middelnederlandse Bijbelvertalingen. Voor haar project ‘From monastery to marketplace. Towards a new history of New Testament translations and urban religious culture in the Low Countries (c. 1450–1540)’ ontving zij in 2013 een Veni-subsidie van NWO. Sinds 2017 werkt zij als conservator van de Athenaeumbibliotheek Deventer. In 2023 verkreeg zij een fellowship van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en de Bibliographical Society of America voor haar onderzoek naar middeleeuwse handschriftenproductie in Deventer.

    Plaats:
    Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS)

    Tijd en aanmelden:
    zaterdag 10 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Kosten: € 30. Aanmelden kan hier.




  • De Verlichte Middeleeuwen Lezing V op 3 mei as.

    Nieuwsbrief Extra Bulletin 30 april 2025

    Op zaterdag 3 mei om 15:15 uur vindt de vijfde lezing plaats in het kader van de serie Capita Selecta: De Verlichte Middeleeuwen onder de titel “Nederlands gregoriaans – Een muzikale traditie van heinde, verre… en Deventer”, door Rens Tienstra.
    Het gregoriaans als repertoire is een eeuwigheid, vervat in vele ogenblikken. Een internationaal gedeeld repertoire, waar iedere generatie en regio een eigen interpretatie aan gaf. Tijdens deze lezing schetst Rens Tienstra een beeld van het gregoriaans in (bij velen onbekende) Nederlandse zangboeken. In het bijzonder wordt de grote collectie gregoriaanse gezangen voor Lebuïnus besproken, als voorbeeld van Laaglandse compositie. Het repertoire wordt niet enkel besproken, maar met het publiek al zingende verkend.

    Rens Tienstra is actief als componist, dirigent, orkestrator, musicoloog, docent en programmeur. Zijn praktijk omvat de volle rijkdom van de muziekgeschiedenis, van de oudst bekende muzieknotaties tot wereldpremières. Tienstra studeerde achtereenvolgens Orkestdirectie, Compositie en Kerkmuziek aan het Conservatorium van Amsterdam (Master of Music), Musicologie aan de Universiteit van Birmingham (Master of Arts) en promoveerde magna cum laude tot doctor in de Muziekwetenschap aan de Folkwang-Universität te Essen. Als dirigent leidt hij o.a. de Schola Cantorum Amsterdam, Toonkunstkoor Leiden en Schola Gregoriana Noordwijk en als artistiek leider het Nederlands Gregoriaans Festival in Den Bosch. Als musicoloog heeft hij reeds acht boeken en vele artikelen op zijn naam staan, waaronder enkele belangrijke studies naar het gregoriaans en de ontdekking van een volledige collectie middeleeuwse gezangen. Als veelgevraagd docent, lector en workshopleider geeft hij colleges, workshops en scratches in allerhande muzikale onderwerpen in binnen- en buitenland. Hij doceert Muziektheoretische vakken op het Conservatorium van Utrecht.Plaats:

    Plaats:
    Menstraat 17, Deventer (ca. 10 min. lopen van Deventer CS)

    Tijd en aanmelden:
    zaterdag 3 mei van 15.15 – 17:15 uur; zaal open vanaf 14:45 uur. Na afloop is er een hapje en een drankje tot circa 18 uur. Aanmelden kan hier.




  • Paaswens 2025



  • Nieuwe cursus: Capita Selecta De Verlichte Middeleeuwen

    Het Rudolph Dier Instituut (voorheen: Gerson Instituut) verzorgt de GGU-collegereeks Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen”. Deze zal worden gehouden te Deventer op zaterdagmiddagen, te beginnen op 22 februari 2025.  

    Duizend jaar geleden, in 1024, werd de wiskundige annex bisschop Adelbold van Utrecht (1010-1026) bekleed met wereldlijke macht door keizer Hendrik II, die hem de grafelijke rechten toekende over Drenthe en Teisterbant. Dit zou het begin worden van het prins-bisdom Utrecht, dat meer dan vijf eeuwen zou bestaan (tot 1528). Het heeft ook een blijvende invloed op Deventer gehad, dat een eeuw eerder onder Radboud bisschopszetel was geweest, en nadien reservezetel van de bisschoppen van Utrecht. Vanaf nu kon Deventer zich ontwikkelen tot bestuurlijk centrum van een groot gebied (Oversticht), en tot de met afstand voornaamste plaats van noord-oost Nederland, inclusief een eigen munt.

    In 2024 werden in het hart van Deventer de fundamenten van het bisschopshof gedeeltelijk opgegraven, nadat in 2022 een deel van het aangrenzende proosdijhof werd blootgelegd, waarvan de omvang groter was dan aanvankelijk gedacht. Deze archeologische activiteiten herinneren ons aan de bloeitijd van Deventer: de middeleeuwen, de tijd van proosten en kapittels, van priorijen en bedelorden, maar ook van razende roofridders, standvastige stadsbestuurders, kapitaalkrachtige kooplieden, grote geleerden, dappere dames en moderne devoten. 

    Onder de naam Capita Selecta “De Verlichte Middeleeuwen” worden diverse aspecten van het leven in de middeleeuwse stad belicht. In de Middeleeuwen ontstane fenomenen blijken niet zelden tot in het heden door te werken, denk maar aan muziek, taal en bouwkunst, maar ook aan zorg, onderwijs en verantwoord bestuur. Deze reeks toont aan dat het niet terecht is de term ‘middeleeuws’ gelijk te stellen aan ‘achterlijk’ of ‘barbaars’. Eminente sprekers zijn uitgenodigd om over hun deelgebied te komen vertellen.

    De afleveringen zijn zowel los als in een collegereeks te volgen, en zijn bestemd voor een breed geïnteresseerd publiek. Alleen wie de hele reeks van zeven colleges heeft gevolgd, kan aan het einde een certificaat krijgen. 

    De plaats van handeling te Deventer wordt per keer aan de cursisten meegedeeld en ook op deze site bekend gemaakt. Het tijdstip is steeds op zaterdag van 15:15 tot 17:15 uur, inclusief een pauze (inloop vanaf 14:45 uur). Het collegegeld bedraagt 140 euro voor de hele reeks; jongeren en studenten tot 30 jaar betalen 70 euro. Het bijwonen van een losse lezing kost 30 euro (studententarief 15 euro). Betaling kan hier via de WEBWINKEL of contant aan de kas. Zonder ‘abonnement’ is opgave op de donderdag voor aanvang van de desbetreffende lezing verplicht; dit kan uitsluitend door te mailen naar info@geertgrote.nl .

    Programma:

    22-02-2025: Bestuurlijke verantwoording op het feest van St. Petrus’ Stoel. Over de Deventer oorsprong van goed democratisch bestuur, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

    08-03-2025: Gasthuizen, zieken en zusters. Over de oorsprong van de zorg, door Clemens Hogenstijn. Locatie: Menstraat 17.

    22-03-2025: Kapittelscholen en universiteiten. Over middeleeuwse geletterdheid, geleerdheid en de wortels van de wetenschap, door Fokkelien von Meyenfeldt. Locatie: Menstraat 17.

    05-04-2025: Het gebruik van geld in de Middeleeuwen; inkomsten, uitgaven en koopkracht, door Arjan Evers. Locatie: Menstraat 17. Voor meer informatie over deze lezing, zie Onze Nieuwsbrief, Extra Bulletin.

    03-05-2025: Nederlands Gregoriaans – een muzikale traditie van heinde, verre… en Deventer, door Rens Tienstra. Locatie: Menstraat 17. Zie voor meer informatie onze Nieuwsbrief Extra Bulletin 30 april, bovenaan op deze site.

    10-05-2025: Schriftcultuur. Over oorsprong en bloei van de Deventer boekproductie in de Middeleeuwen, door Suzan Folkerts. Locatie: Menstraat 17. Zie voor meer informatie onze Nieuwsbrief Extra Bulletin 8 mei, bovenaan op deze site.

    24-05-2025: Vrouwen in de Middeleeuwen; huwelijkspolitiek, hoofse liefde, huwelijk en overspel, door Gregor Dijkhuis. Locatie: Menstraat 17.




  • In Memoriam Wim van Asselt (1944-2025)

    Op 4 januari 2025 overleed thuis in Exmorra op 80-jarige leeftijd de oud-launiaan Willem Maarten (Wim) van Asselt. Hij kwam ter wereld te Wommels op Hervormingsdag in 1944 als buitenechtelijk kind van een dominee – wat in dit Friese dorp toen voor de nodige beroering zorgde. Hij zou een avontuurlijk leven gaan leiden, waarbij hij zich nooit lang aan een post kon binden. Door zelfstudie ontwikkelde hij zich echter tot een erudiet kenner van zowel kunst als theologie en filosofie.

    Toen Wim van Asselt eind jaren negentig als vrijwilliger kennis maakte met het Rudolf von Laun Instituut voor Toegepaste Metafysica te Leeuwarden met zijn toen almaar groeiende filosofische bibliotheek in het Titus Brandsmahuis naast de St.Bonifatiuskerk, was dat voor hem een Fundgrube.

    Zijn “dominee-DNA” kwam hier goed van pas: hij ‘preekte’ graag voor een publiek en verzorgde voor het instituut collegereeksen over met name joodse denkers als Spinoza, Buber en Levinas, waaruit zijn grote belezenheid bleek. Vanaf 2001 kreeg hij er een zgn. I/D-baan.

    Voor het dagelijks reilen en zeilen van het Instituut was Wim van Asselt een drijvende kracht, niet in de laatste plaats door zijn praktische kwaliteiten en zijn tomeloze energie. Hij wist hoe een moker te hanteren, maar ook hoe een bus te besturen om boeken uit binnen- of buitenland op te halen. Ook zou hij vanaf 2002 helpen met het opzetten van zowel ‘De Nachtuil’, een jaarlijks filosofisch-culinair symposium in het kader van de Nacht van de Filosofie (in april, de Maand van de Filosofie) als met de ‘Von Laun Lezing’ (ter markering van de openingsdag van het instituut op 3 november).

    Inhoudelijk ontwikkelde Van Asselt zich binnen het instituut tot tegenspeler van de directie. De volkomen metafysisch ingestelde directeur Jeroen Buve kon zich met zijn trouwe steun en toeverlaat Marten Nap bij tijd en wijle geweldig ergeren aan de al even eigenzinnig ingestelde Wim van Asselt. Ook Buve was er de man niet naar om scherpe confrontaties uit de weg te gaan. Doordat een bepaald soort charme en optimisme beide heren niet ontzegd kon worden, werden de tegenstellingen op den duur gecultiveerd, waardoor de positie van Van Asselt het karakter kreeg van “Her Majesty’s most loyal opposition”. Hiermee werd aan de grondgedachte van het instituut (de dubbele waarheid) recht gedaan.

    “Werkzaam bij een kleine organisatie, die bovendien nog in haar pioniersfase verkeerde  – zeg maar de oer-GGU – hadden we allen het voorrecht, onze werkzaamheden naar eigen aard en inzicht vorm te kunnen geven”, aldus oud-medewerker Jaap van Exter terugblikkend. “In de aparte microkosmos van het Von Laun Instituut, waar ieder zich op zijn eigen(zinnige) wijze deed gelden, bracht Wims aanwezigheid in mijn beleving altijd een sfeer van opgewektheid. Ik heb hem als een fijne collega ervaren, met wie je goede, diep- en minder diepgaande gesprekken kon voeren, verlicht met de nodige humor. Toen het Instituut hem eind maart 2004 wegens financiële krapte niet langer in dienst kon houden, liet hij er dan ook een leegte achter.”

    Niettemin kon ook daarna nog een beroep op Wim worden gedaan voor hand- en spandiensten. In 2006 vond de laatste grote klus plaats: de verhuizing van het instituut met bibliotheek van Leeuwarden naar Deventer. Wim van Asselt heeft, gewapend met zijn Ausdauer en groot rijbewijs, deze enorme logistieke operatie met verve geleid.

    Weliswaar werd in 2020 longkanker bij hem geconstateerd, maar door zijn sterke gestel heeft hij er tot en met Kerstmis 2024 goed mee kunnen leven.

    Gedurende deze laatste periode was Wim van Asselt intensief bezig met het onderzoeken en vastleggen van zijn bevindingen betreffende de Biblia Sacra van Salvador Dalí. Tekenend voor hem was dat hij, toen hij zijn einde voelde naderen, twee dagen voor zijn overlijden nog een stuk voor zijn uitvaart wilde schrijven, om vervolgens te constateren dat dit niet meer ging.

    Namens het Rudolf von Laun Instituut heeft Sybrand Buve op 9 januari 2025 afscheid genomen van Wim van Asselt, die op bed in zijn woonkamer lag opgebaard in zijn huis achter de dorpskerk onder een heldere sterrenhemel. De condoleances zijn overgebracht aan Gea Meester, die de laatste twintig jaar zijn levensgezellin was.

    Wim van Asselt was tweemaal getrouwd en gescheiden. Uit zijn tweede huwelijk had hij een dochter, Maaike.

    “Wim van Asselt was een echte vrijbuiter en een goed mens”, aldus Buve. “Hij is van grote betekenis geweest voor het instituut als voorloper van de GGU in de ‘Friese oertijd’. We zijn hem veel dank verschuldigd.”

    Wim van Asselt (Foto: Gea Meester)



  • Paul Cliteur houdt Von Launlezing 2024 op 9 november

    Onder de titel “Oude en nieuwe bedreigingen van gedachtevrijheid en democratie” houdt Paul Cliteur op zaterdag 9 november de Von Launlezing 2024 in de Fermerie te Deventer.

    In art. 18 van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (1948) vinden we de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst neergelegd. Deze is overgenomen in art. 9 van het Europees mensenrechtenverdrag (EVRM).
    Hoewel verdragsrechtelijk gewaarborgd is historisch gezien deze vrijheid echter altijd zeer omstreden geweest. De vrijheid van gedachte kent vele pogingen die te onderdrukken met geweld en intimidatie.
    Paul Cliteur licht dit toe aan de hand van grote denkers uit het verleden, zoals Geert Grote, Spinoza, Koerbagh, maar ook … Theo van Gogh († 2 november 2004) en Ayaan Hirsi Ali.

    Prof. dr. P.B. (Paul) Cliteur (Amsterdam, 1955) is em. hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden.
    Met de Von-Launlezing of Lectio Launiana wordt jaarlijks de opening van het Rudolf von Laun Instituut voor politieke filosofie in 1995 gemarkeerd.

    Locatie: De Fermerie, Muggeplein 9, 7411 NW Deventer
    Datum: zaterdag 9 november 2024 om 15 uur (zaal open 14.30 uur)
    Entree: gratis; reserveren via de Geert Grote Universiteit (GGU) voor 5 november is verplicht. Plaatsen worden vergeven op volgorde van binnenkomst van de aanmeldingen via info@geertgrote.nl




  • HERDENKING 640e STERFDAG GEERT GROTE OP 20 AUGUSTUS 2024

    Met de Geert Grote Lezing 2024: “Drie Biografen” markeert de GGU op 20 augustus de 640e sterfdag van haar naamgever, Geert Grote (1340-1384). De lezing wordt gehouden door Fokkelien von Meyenfeldt en gaat over de drie oudste, bij naam bekende biografen van Geert Grote: Rudolph Dier, Petrus Horn en Thomas a Kempis. 

    Plaats: Geert Groote Huis (GGH), Lamme van Dieseplein 4, Deventer

    http://www.geertgrootehuis.nl/contact/

    Tijd: dinsdag 20 augustus 2024 van 15 tot 17 uur, D.V.
    Entree: 10 euro p.p. / studenten tot 27 jaar half geld
    Reserveren: mailtje sturen naar info@geertgrote.nl of ga direct naar de webwinkel die u HIER vindt.





  • Spruyt houdt Von Launlezing 2023

    De bekende reformatorische denker Dr. Bart Jan Spruyt houdt de Von Launlezing 2023. Deze vindt plaats in het Penninckshuis te Deventer op vrijdag 3 november 2023 om 19.30 uur, D.V. De lezing staat in het teken van het 400e geboortejaar van Pascal. De titel luidt: “Het ambt als misverstand. De politieke filosofie van Blaise Pascal (1623-1662)”. Nadere informatie volgt later.

    affiche spruyt



  • Gerard Busch en boekbinders geëerd tijdens dies

    Op 29 juni 2023 (dies GGU) is Wijhenaar Gerard Busch (81), hoofd van de Universitaire Boekbinderij, benoemd tot medewerker van verdienste. Dit gebeurde tijdens een besloten plechtigheid in de Proosdijtuin, waarbij Gerard en zijn vrouw Hannie werden toegesproken door de universiteitssecretaris. Busch, oud-docent Nederlands aan het Thomas a Kempis College te Zwolle, leerde het boekbindersvak van de monniken in de oude Abdij Sion te Diepenveen. In 2011 richtte hij de boekbinderij binnen de GGU op, destijds nog in de Hofstraat. In de loop der jaren leidde hij mensen op die naderhand als vrijwilliger actief bleven: Linda van Oostrom-Garritsen, Joop Soesbergen en Agnes van Noort. Samen hebben zij vele honderden boeken van de bibliotheek, maar ook van externe partijen, gerestaureerd. Als boekbinderscollectief hebben zij de Nap-Nap 2023 toegekend gekregen, de interne GGU-vrijwilligersprijs.

    Universiteitsarchivaris Herman Starink kwam nog met een verrassing: een origineel exemplaar van het Overijsselsch Dagblad over de apostolisch vicaris in Noorwegen, Mgr. Jan Olav Smit (1883-1972), een  Deventenaar met een kleurrijk leven, die ondermeer een moordaanslag overleefde, en die precies 101 jaar geleden tot bisschop werd gewijd (29 juni 1922). Hierover valt binnenkort meer te lezen in De Nieuwe Merkuur.