6E SLAVISCH SYMPOSIUM

“SCHARNIERJAAR 1918. 100 JAAR KEIZERSVAL: SOEVEREINE BALTISCHE EN SLAVISCHE STATEN EN HUN TALEN”

GGU, Rolduc, Zaterdag 24 November 2018

Klik hier om rechtstreeks naar het programma te gaan

Een symposium over taal, cultuur, geschiedenis en politiek in Midden- en Oost-Europa, georganiseerd door het Gerson Instituut van de Geert Grote Universiteit (GGU), dit jaar in samenwerking met Boekhandel Leeskunst te Kerkrade en Abdij Rolduc. Dit is de eerste publieksactiviteit van de GGU in Limburg. U bent van harte welkom!

November 1918 was een heftige maand in een heftig jaar: de ‘Grote Oorlog’ eindigde met een Wapenstilstand en overal in Europa dreigde revolutie of brak ze uit. Het was natuurlijk heftig voor de slachtoffers van oorlog en pandemie, maar ook heftig voor mensen die in een republiek wakker werden, terwijl ze in een keizerrijk naar bed waren gegaan. Een eeuw geleden beroerden de gebeurtenissen iedereen in heel Europa, tot in Nederland en Limburg aan toe, en de effecten zijn tot op heden voelbaar. Met specialisten staan we stil bij de betekenis van het jaar 1918 om een beter begrip te krijgen van onze wereld van vandaag.

 

Achtergrond
Dat jaar moesten de drie keizerlijke families van Europa definitief het veld ruimen: de in 1917 afgezette Russisch-orthodoxe tsarenfamilie Romanov werd op 17 juli 1918 op gruwelijke wijze geëxecuteerd; de rooms-katholieke keizerlijke familie van Habsburg-Lotharingen zag af van staatszaken en trok zich op 11 november 1918 terug op haar Oostenrijkse privédomein en de protestantse Duitse keizer annex koning van Pruisen mocht op diezelfde dag – de dag van de Wapenstilstand – met zijn gevolg bij Eijsden de Nederlandse grens passeren voor een vorstelijke ballingschap. Hun rijken raakten gebied kwijt of vielen uiteen. Ook alle andere Duitse vorsten werden ambteloos burger. Tronen trilden tot in de Lage Landen, waar de Luxemburgse troon bleef staan, maar de groothertogin er niet op kon blijven zitten. Overal in Europa dreigden staatsgrepen zoals in het Russische Rijk in 1917.

Van schrik werden in veel Europese landen grondwettelijke hervormingen en algemeen kiesrecht versneld ingevoerd, zoals in Nederland, waar in 1918 alle mannen mochten stemmen en dit ook voor vrouwen mogelijk werd gemaakt, dankzij een initiatiefwetsvoorstel van de vrijzinnig-democratische leider Henri Marchant uit Deventer. De katholieken werden in één klap de grootste fractie in de Tweede Kamer onder leiding van een priester-leraar van Rolduc, Mgr Nolens. Jonkheer Charles Ruijs de Beerenbrouck werd de eerste Limburgse premier van Nederland, die vrijwel meteen het hoofd moest bieden aan een door de Friese socialistenleider Troelstra gepredikte revolutie (de door de Russische gebeurtenissen geïnspireerde ‘Rode Week’, 9-14 november 1918).

Vrijwaring van het alom woedende oorlogsgeweld van 1914-1918 hadden Limburg en de rest van het neutrale Nederland hechter aaneen gesmeed. Democratie, geënt op een nationale stam, was het nieuwe toverwoord in heel Europa. Emancipatie van de burger kon alleen binnen een “natiestaat” geschieden, was de gedachte in het rechter kamp, alle macht aan het proletariaat was het parool in het linker kamp – het ultieme schrikbeeld voor velen.

Zo kon het gebeuren dat in 1918 niet alleen Polen een tweede politieke leven kreeg – daarover was vriend en vijand het wel eens – maar dat uit de as van keizers en koningen een heel nieuw Europa herrees, van Finland en het Balticum tot op de Balkan. Deze landen hadden altijd onder streng bestuur van buitenaf gestaan, en kregen nu dikwijls een autoritair bewind van eigen bodem. Toch kan men zeggen dat de in de 19e eeuw gezaaide kiemcellen voor nationale democratie in 1918 – een eeuw geleden – de kans kregen om tot wasdom te komen.

Het Slavisch Symposium 2018 begint op zaterdag 24 november om 11 uur (ontvangst en registratie deelnemers vanaf 10.30 uur) en wordt om 18.30 uur afgesloten met een borrel. Aansluitend is er nog een culinair en cultureel programma (optioneel). Dagvoorzitter is Drs Esther van Loo, slaviste, docente Russisch en voorzitter van de Sectie Russisch van Levende Talen (www.levendetalen.nl). Discussieleider is Dr Peter van Nunen, directeur MNM-Ruslandcentrum te Maastricht, tolk-vertaler Russisch en oud-docent aan de Vertaalacademie te Maastricht (Hogeschool Zuyd). 

LET OP: het is essentieel voor de organisatie dat u zich tijdig, doch uiterlijk 20 november opgeeft als deelnemer! Dit kan door een keuze te maken via de webwinkel (reserveringen GGU).

 


BEKNOPT PROGRAMMA

• Algemene inleiding
Door Sybrand Buve: Inleiding op de naamgevers van de Geert Grote Universiteit en haar instituten, en op het thema.

• ‘Wat betekende het einde van het tsarendom voor de Russische kunst, cultuur en literatuur in 1918: cesuur of continuïteit?’
Door Prof. Dr W.G. (Willem) Weststeijn, em. Hoogleraar Slavische Literatuur aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), met zeer veel publicaties op zijn naam.

 

• WARME LUNCH en Rondleiding door GGU-lokalen o.l.v. Sybrand Buve (optioneel)

 

• ‘Een kwestie van identiteit. Onafhankelijkheid, cultuurpolitiek en minderheden in de Baltische landen vannaf 1918 en 1991’

Door Drs F. (Frederik) Erens, historicus en bestuurslid Nederlands-Baltische Vereniging

• ‘1918 als cesuur in de Poolse literatuur: de wedergeboorte van Polen als soevereine staat en de veranderende rol van taal en cultuur’

Door Dr A.J. (Arent) van Nieukerken, Universitair docent Poolse Studies (UvA) en Buitenlands Lid van de Polska Akademia Nauk (Poolse Academie van Wetenschappen)

 

• PAUZE (koffie/thee met Limburgse vlaai), gevolgd door muzikaal intermezzo

 

• ‘1918 als startschot van een onafhankelijke Tsjechoslowaakse Republiek: de rol van de nationale taal en cultuur in Europees perspectief’
Door Dr E.R.G. (Eric) Metz, alumnus Universiteit Gent en universitair docent Vertaalstudies Tsjechische literatuur

• ‘Over moedertalen, natiestaten, democratie en soevereiniteit. Reflecties op de ondergang van de keizerrijken in 1918 en lessen voor de Europese Unie nu’

Door Drs S.B.A. (Sybrand) Buve, historicus en universiteitssecretaris. Hij promoveert bij Prof. Dr Paul Cliteur (Universiteit Leiden) op het Keizerschap als Europees idee.

 

• FORUMDISCUSSIE
Onder leiding van Dr Peter van Nunen gaan de sprekers met elkaar in debat en later ook met de zaal, waarbij de vergelijking van de situaties in de verschillende landen centraal staat.

 

BORREL

N.B. Het standaard Symposium-programma eindigt hier.
Wie wil, kan intekenen op een culinair en cultuurhistorisch vervolg tot zondagmiddag.

19.30 uur: Diner met overnachting

 


Zondag 25 november 2018:

Na het Ontbijtbuffet is er de mogelijkheid van een herfstwandeling door het Berenbos en langs de Baalsbruggermolen (voormalige kloosterwatermolen aan grensriviertje de Worm), gevolgd door koffie / thee met vlaai.

Om 12.00 uur begint de cultuurhistorische rondleiding door Abdij Rolduc o.l.v. gids (met ondermeer bezoek aan de Abdijkerk en aan de normaal gesloten Bisschopszaal en Rococobibliotheek)

14.00 uur: Einde cultureel programma GGU

 


 

• Tarieven en PE-certificaat

Er zijn tot 20 november (of tot zolang de voorraad strekt) vijf soorten kaartjes beschikbaar via de GGU-webwinkel (reserveringen GGU), die u HIER vindt.
Aan deelnemers kan achteraf op verzoek een certificaat voor permanente educatie (PE) worden toegekend. Als u vragen hebt, kunt u ook een mailtje sturen naar het GGU-secretariaat: info@geertgrote.nl.